Androniki parodiya edən aktyorun faciəli ölümü
Məqalə Azərbaycan teatrının görkəmli komiklərindən Əbülhəsən Anaplı Məmmədov haqqındadır. Onun soyadı bəzi afişa və proqramlarda “Anaplinski” kimi də göstərilib. Əbülhəsən Anaplı səhnəyə ilk dəfə 1911-ci ildə çıxıb. Əbülhəsən Anaplı Azərbaycanın ilk parodiya aktyorlarından biridir.
Cəfər Cabbarlı Anaplı haqqında belə yazırdı: “Əbülhəsəni yalnız səhnədə deyil, hər zaman, hər yerdə komik olaraq görmək olur. Komiklik Əbülhəsənin kəndisindən ayrılmaz bir təbiətdir. Nə qədər böyük və ali bir məclis olursa olsun, nə qədər məşhur və müqtədir sənətkarlar o məclisdə icrai-məharət edirlərsə etsinlər, Əbülhəsən onların həpsini ikinci dərəcəyə buraxacaqdır.”
Əbülhəsən Anaplı və sənət dostu Mir Paşa Sadıqov kiçik təbliğat dəstəsi ilə 1921-ci ilin fevralında Qarabağın Keşiş kəndində çıxış edəndən sonra gecə ikən kəndə hücum edən ermənilər tərəfindən qətlə yetirilib. Bu barədə bir çox yerdə məlumat gedib. Ancaq niyə aktyor ermənilərin qəzəbinə gəlib, onu yazmırlar.
Nəriman Nərimanov fevral ayında aktyorlar Əbülhəsən Anaplı, Mir Paşa Sadıqov və Əli İslamı yanına çağırıb, Qarabağda konsert vermələrini tapşırır. Konsertə gedən aktyorların xərcini də özü çəkir. Gedəndə tapşırır ki, mütləq şəkildə daşnakları və müsavatçıları pardoiya eləsinlər, ermənilərə və azərbaycanlılara göstərsinlər ki, bolşeviklər onları kimlərdən xilas edib. Fevral ayının 12-də Kəlbəcərə gələn aktyorlar ilk səhnəni Keşiş kəndində göstərməli idilər. Onları Şuşanın Malıbəyli kənd sakini İsfəndiyar Hacı Məmməd oğlu müşayiət edirdi. 13 fevralda kənddə səhnə qurulur və aktyorlar çıxış edirlər. Əbülhəsən Anaplı və Mir Paşa Sadıqov müsavatçıları, sonra isə ermənilərin “qulağı kəsik qəhrəmanı Androniki” parodiya edirlər. Onun qulağının kəsilməsi səhnəsini göstərirlər. Tamaşa bitəndən sonra Şuşaya doğru getmək istəyən zaman kəndin çıxışında onları ermənilər mühasirəyə alır və dörd nəfəri də yerindəcə güllələyirlər.
Aktyorların nəşi Bakıya gətirilib dəfn edilir.