Futbolçu kimi elə də möhtəşəm karyeraya malik olmayan Yup Dervallın (10.03.1927 – 26.06.2007) əsas fəaliyyəti məşqçiliklə bağlıdır. 1970-1978-ci illərdə AFR millisində Helmut Şönün köməkçisi olan Dervall bu müddətdə 1972-ci ildə Avropa, 1974-cü ildə isə dünya çempionu olub. 1978-ci ildə Şönün gedişindən sonra millidə baş məşqçi olan Dervall AFR-i 1980-ci ildə yenidən Avropa çempionu edir. O, 1982-ci ildə İspaniyadakı mundialda ilk qarşılaşmadan əvvəl “Əlcəzairə uduzsaq, komandanı İspaniyada qoyub geri qayıdacam” desə də afrikalılardan alınan məğlubiyyətə baxmayaraq, (1:2) ölkəsini finala kimi daşıya bilir. Hətta onun rəhbərliyi altında almanlar yarımfinalda futbol tarixinə düşən trillerdə (3:3, pen: 4:5) Fransanı da sıradan çıxarmışdılar. Ancaq 2 il sonra AÇ-da uğursuz çıxış Dervallın postu ilə vidalaşmasına gətirib çıxardı. Mütəxəssis bundan sonra karyerasını Türkiyənin “Qalatasaray” klubunda davam etdirdi. Hansı ki, Dervallın buradakı fəaliyyəti komanda, ümumilikdə türk klub futbolu tarixində yeni bir səhifənin başlanğıcı oldu. 12 il çempion ola bilməyən komandanın həsrətinə son qoymaqla yanaşı işlədiyi 3 il ərzində “aslanlar”ın hətta gələcəkdə Çempionlar Kubokunda yarımfinala kimi çıxmasına zəmin yaratdı. Bir neçə il (1984-87) Türkiyədə işləyən Dervall 1993-cü ildə burada çalışdığı dövrə aid “Türkiyə xatirələri” kitabını yazır. Kitab isə çoxlarının tanımadığı 17 yaşlı Dursun Özbəkə həsr edir:
“O gün heç vaxt unutmayacağım bir çərşənbə axşamı idi. Bütün “Qalatasaray” ailəsi Dursun adlı gənc oyunçusu üçün yas saxlayırdı. Əvəzedici komandadakı yoldaşları onu klub binasından küçədəki tabutunun başında yığılmışdılar. Onu cənazə maşınına qədər çiyinlərində daşıdılar və məscidə apardılar. Ailəsinə az da olsa təskinlik verməyə çalışdım. Anası əlimi tutub, mənə sarıldı və təşəkkür etdi. İkimizin də deməyə sözü yox idi. Dərdimiz böyük idi ki, bir neçə addım daha getdik. Sonra onu tanrıya əmanət edib tək buraxacaqdıq. Böyük bir insan kütləsinin yer aldığı Şişli məscidinin həyətinə yığılıb onu uğurladıq: “Hələlik, gənc dostum. Yenə görüşəcəyik…”
Floryadakı bazadakı təbii ot örtüyü olan meydançada məşq edirdik. Göy üzü kül rəngində və buludlu idi. Heç də xoş bir hava deyildi. Buna baxmayaraq, əhvalımız yaxşı idi. Artıq yarım saat idi ki, məşq başlamışdı. Dincəlmək səsləri, qışqırıqlar, qoldan sonra sevinc nərələri artmışdı. Sürət məşqi edirdik. Dözümlülüyü ölçürdük. Proqrama görə əvvəl yüksək templi qaçışlar edib, sonra bütün meydança boyunca qaçıb qısa ötürmələr üzərində məşq edirdik.
Qonşu meydançada sabiq yığma futbolçularından olan Bülənt 16-18 yaş arasındakı oyunçulardan qurulmuş komandaya məşq keçirdi. Bazada hərəkətli bir gün idi. Biz də həm “Qalatasaray”ın gənclərini – gələcəyinin oyunçularını izləməkdə idik. Həmişə olduğu kimi meydançanın kənarında izləyicilər də vardı. Onlar artıq məşqin bir hissəsinə çevrilmişdi. Onsuz da azarkeşləri görməməzlikdən gəlmək olmazdı. Çünki onlar komandaya motivasiya verirdi.
Əsas və gənc komandanın məşqləri eyni vaxtda başa çatanda həmişə o gözəl və gözəgəlimli meydançamızda hər iki tərəfin oyununu təşkil edər, məşqlərdə öyrəndiklərini əsl oyunda tətbiq edə bilmələri üçün şərait yaradardım. Bunu hər 2-3 həftədə bir dəfə edərdim və oyunçularım normal məşqlərdən fərqli bundan daha çox zövq alardı. Heyətləri əsasən 7 nəfərlik qruplara bölərdim. Meydançamızın ölçüsü 40×70 metr olduğu üçün heyətlərdə adam sayını artırmırdım. Məqsəd tez ayağa oynamaq idi. Topu çoxlu ayaqda saxlamaq və çox driblinq etmək qadağan idi. Hansısa komanda bu qaydaya riayət etmirdisə top qarşı tərəfə verilirdi.
O buludlu günortadan sonra da “Qalatasaray”ın Floryadakı bazasında vəziyyət həmişəki kimi idi. İlk iki komanda arasındakı matç uğurla yekunlaşmış, futbolçular evlərinə gedib ailəsi ilə görüşməyin sevinci ilə paltardəyişmə otağına yollanmışdılar. Mən də həyat yoldaşıma restoranda şam yeməyi yeməyə söz vermişdim. Dəniz sahilində, Yeşilköydə balıqçı Həsənin məkanına gedərdik. İstanbulun ən yaxşı balıq restoranlarından biri idi.
Birdən-birə yarımmüdafiəçimiz Arif qarşımda dayandı. Sanki yerdən çıxmışdı. Məşqin əvvəlindən bəri ortalıqda görünmürdü. Həmişəki kimi bu dəfə də məşqə gecikmişdi. Xeyli bəhanə dedi, mən də məsələni çox uzadıb, vaxt itirməmək üçün dediklərini qəbul etdim. Günün son matçında hər iki tərəf əlindən gələnin ən yaxşısını etmək üçün hazır gözləyirdilər. Uzun bir məşq gününün sonunda hamısının istəkli olduğu hiss edilirdi. Simin digər tərəfində olan gənc komandanın baş məşqçisi Büləntdən buraya bir futbolçu göndərməyini istədim. Komanda say bərabərliyi olsun deyə Arifə qarşı daha bir oyunçu lazım idi. Bülənt bir nəfəri seçib yanıma göndərdi. Gələn Dursun idi… Həmişəki kimi xoşbəxt görünürdü. İndi də əsas komandanın üzvləri ilə oynamaqdan məmun olduğu bəlli idi.
Fit çalıb, oyunu başlatdım. Bu dəfə matçda sürət çox önəmli rol oynayacaqdı. Komandalar 8 nəfərlik olduğundan oynamaq imkanları da kiçilmişdi, top ayağında olanlar həm hərəkət zonası, həm də topla oynamaq vaxtı azalmışdı. 10 dəqiqə keçməmişdi ki, olanlar oldu. Müdafiəçilər topu meydanın mərkəzindəki Dursuna atmışdılar. O, rəqib qapıya doğru hücuma keçdi. Topla irəlilədikcə həm də ona dəstək göstərəcək komanda yoldaşını axtarırdı. Birdən sürətini azaltdı, nəzarəti itirdi. Hərəkətləri yuvarlanırmış kimi idi. Özünü saxlamaq istəyirmiş kimi qollarını hərəkət etdirdi. Kim bilir, bəlkə də kömək istəyirmiş kimi, qorxu ilə səslənməyə cəhd edirdi. Donub qalmışdım, sanki kimsə dibi görünməyən quyuya düşürdü. Pis bir şeyin baş veridyini anlamışdım. Yerdə uzanan və heç bir yaşam reaksiyası verməyən gəncə kömək etmək üçün yerimdən tərpəndim. Masajistimiz Məhmətə doğru qaçdım. O da pis nəyinsə baş verdiyini anlamışdı. Mən ora çatanda Məhmət özündən getmiş, hərəkətsiz qalan Dursunun yanında diz çökmüşdü. Dursunun bəbəkləri donub qalmışdı. Heç bir şey hiss etmədiyi bəlli idi. Məhmət onu xilas etmək üçün qırtlağına tərəf qatlanmış dilini çıxarmağa çalışırdı. Mən nəbzini hiss etmədiyimdən əlimlə sinəsindən basıb ürək masajı etməyə başladım. Amma ürəyində bir döyüntü yox idi. Bədəni hərəkətsiz idi. Ətrafımıza yığılan futbolçuların üzündəki dəhşəti görmək olurdu. Hamı köməyə hazır idi. Futbolçulardan ikisini həkim çağırmağa və ambulans tapmağa yolladıq. Həyəcanla Dursunun özünə gəlməsini gözləyirdik. Hər saniyənin önəmi var idi. Məhmətlə mən davam etdik. Bu gənc bədənin yenidən nəfəs almağa başlamağına həyat öpüşü də bəs etmədi. Cavanlardan biri yanında diz çöldü, ağzı və nəfəs borusu rahat olsun və qəlbi yenidən qan dövranı etsin deyə başını yana çevirdi.
Ambulans hələ də gəlməmişdi. Heç vaxt belə əsəbləşməmişdim. Ən vacib olduğu zaman heç bir şey işləmirdi. Koordinasiya deyə bir şey qalmamışdı, heç nəyə hakim olmaq mümkün deyildi: “Bir şey zamanında reallaşırsa, təsadüfdür.”
Əlimdən başqa nə gəlirdi? Birdən ağlıma məşq vaxtı hasarın arxasındakı evlərin yaxınlığında gözləyən polis maşını gəldi. Bəxtimizdən hələ də orda idi. Tez ora qaçdım, bu, ən sonuncu xilas ümidi idi. Polislərə təcili yardım lazım olduğunu bildirdim və onlar da tez hadisə yerinə gəldilər. Maşına minib meydançanın çevrəsindən fırlandılar. Bazanın arxa qapısından keçib Dursunu xəstəxanaya aparmaq üçün yanımıza gəldilər.
Dursunun isə nəbzi hələ də atmırdı. Ürəyinin döyünməsi üçün hər şeyi etdik. Sinəsini açıb, yenidən ürək masajı etdim. Birdən ürəyi yenidən döyünməyə başladı. Amma çox zəif döyünürdü. Bir həkimi və lazımi təchizatı olan bir ambulans hələ də gəlməmişdi. Polislər rabitə vasitəsilə xəstəxanalarla əlaqə saxlamağa və ambulans göndərilməsini təmin etməyə çalışırdı. Oksigen və lazımi dərmanlar olmadıqca Dursunun yaşamaq şansı yox idi. Polislər onu maşınları ilə Bakırköydəki xəstəxanaya aparmağa hazır idilər. Biz də bu riski gözə almışdıq. Yoxsa burada meydançanın ortasında uzandıqca onu itirəcəyimiz dəqiq idi. Yetər ki, bir möcüzə olsun. Büləntlə Mehmet polis maşınına minib Dursunla birlikdə getdilər və yolboyu həkimlər müdaxilə edən kimi Dursunu yaşada bilmək üçün mübarizə apardılar. Amma bacarmadılar…
Dursun xəstəxanaya 300 metr qalmış məşqçisi Bülənt və masajist Mehmetin qollarında can vermişdi. Biz hamımız bu gəncin ölümü qarşısında çarəsiz qalmışdıq. Heç vaxt bir yas mərasimindən əvvəl bu qədər pərişan insan görməmişdim. Kimsə bu qədər sevilən birinin ölümünə inana bilmirdi.
Mən də fikirlərim arasında itmişdim. Ağlıma məşqçilik dövrümün müxtəlif vaxtları, uşaqlarım Patrik və Maneula gəlirdi. Mənən tükənmişdim. 1 il daha dözməli idim. İkinci dəfə çempion olmaq istəyirdik.
30 il gənclərlə birlikdə yaxşı vaxtlar keçirmişdim. Birlikdə uğurlar qazamış, məğlubiyyətləri, haqsızlıqları görmüşdük. Bu dünyadakı bütün çempionluqları, qələbələri ən parlaq zəfərləri qurban verərdim, yetər ki, Dursun yaşayaydı…
Bu kitabı Dursuna həsr etmək istəyirəm. O, mənə həyatımda nə qədər gözəl illər keçirdiyimi xatırlatdı. Nə qədər şanslı olduğumu, futbolun həyatım boyunca nələr qazandırdığını… Təəssüf ki, bunların çoxuna o çata bilmədi..
Həmyaşıdları kimi onun da ürəyi futbolla döyünürdü, amma bir gün o ürəyi məşqdə – oyunun ortasında dayandı, özü də bir daha döyünməmək şərti ilə. Qəlbi döyünmürdü, sonsuza kimi döyünməyəcəkdi də… Arxasınca düşdüyü top diğırlandı, dığırlandı… Bir gün reallaşacağını düşündüyü arzulardan uzağa getdi. O günü heç vaxt unutmayacağam.”
