Yəqin ki, bir çoxunuz Den Braunun məşhur “Da Vinçi şifrəsi” kitabını oxumusunuz və ya bu romanın motivləri əsasında çəkilmiş eyniadlı filmi izləmisiz. Burada tarixin ən sirli cəmiyyətlərindən biri, katolik kilsəsinə bağlı bir gizli təşkilatdan bəhs edilir.
OPUS DEİ
Tam adı “Sociedad de la Santa Cruz de Opus Dei” olan təşkilatın adının hərfi mənası “Tanrının işi” olaraq bilinir və Roma Katolik Kilsəsinin prelaturası, yəni katolik kilsəsində yüksək ruhani təbəqəsi hesab olunur. Opus Dei 2 oktyabr 1928-ci ildə Madriddə ispan keşişi Xosemariya Eskriva de Balaqer (Josemaria Escriva de Balaguer y Albas) (1902–1975) tərəfindən yaradılıb və katolik kilsəsinin nəzdində dünyəvi və dini təlim kimi meydana gəlib. Eskriva Saraqosa Universitetində hüquq təhsili almışdı və Tanrıdan onun işini davam etdirəcək bir təşkilat yaratması barədə vəhy aldığını iddia edirdi.
Təşkilatın məqsədi Papa ensiklikinə – Roma Papasının siyasət, din, əxlaq və s. məsələlərə dair bütün katoliklərə müraciətinə müvafiq cəmiyyət formalaşdırmaqdan ibarət olan bu təşkilat öz planlarını reallaşdırmaq üçün üzvlərini hökumət orqanlarında yerləşdirir, siyasi və iqtisadi sahələrdə nüfuz sahibi insanları sıralarına cəlb edirdi. İlkin dövrlərdə Opus Deinin təbliğ etdiyi ideyalar fəhlələr və tələbələr tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdı. 1930-cu ildə təşkilatın qadın bölməsi də yaradılıb. 1942-ci ildə Opus Deini Papa XII Piy “Provida Mater Ecclesia” konstitusiyası ilə təsdiqlədi. 1946-cı ildə isə keşiş Eskriva de Balaqer təşkilatın mərkəzini Romaya köçürdü.
1931-ci ildə İspaniya respublika olduqdan sonra Opus Dei İspaniyanın mühafizəkar katolik dairəsini öz ətrafında birləşdirdi. Franko tərəfdarlarının qələbəsindən sonra isə təşkilat İspaniyada daha geniş yayıldı. Franko rejiminin təşkilatla əlaqəsi olan siyasətçilərə, xüsusilə sosial problemləri texnoloji metodlarla həll etməyi mümkün hesab edən texnokratlara etimad göstərməsi sayəsində Opus Dei müharibədən sonra hakimiyyətin və iqtisadiyyatın idarə olunmasında mühüm rol oynadı.
1982-ci ildə Papa II İohan Pavel Opus Deininin idarəçiliyini əyalət yeparxiyalarının tabeliyindən çıxararaq birbaşa özünə tabe etdi.
Təşkilata keşiş andı içmiş, “numerarilər” (həqiqi üzvlər) adlanan təbəqə başçılıq edir. Bu təbəqəyə 72 nəfərdən ibarət “inskriptlər” (əlavə edilmişlər) adlı qrup da daxildir. Onların vəzifəsi növbəti seçkilərdə idarəetmə heyətinin üzvlərini seçməkdən ibarətdir. Həqiqi üzvlər təbəqəsinə keşiş andı içməyən, sadə, sadiq əməkdaşlar da — supranumerarilər (ştatdan kənar olanlar) daxildir. Təşkilata üzv olmaq mərhələli prosesdir və xüsusi razılıq müqavilələri bağlamaqla mümkündür. Onun həqiqi üzvü olmaq üçün altı il namizədlik müddəti tələb edilir.
Opus Dei bütün xristianları ciddi səylə həm dini, həm də dünyəvi öhdəlikləri yerinə yetirməyə çağırırdı. Hər kəsin yaşadığı ərazidə kilsə və cəmiyyətə xidmət etməsinin vacibliyini bildirirdi. Təşkilat üzvlərinə görə onlar digər insanlarla eynihüquqludurlar. Siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və digər sahələr barəsində fikir yürütməkdə azad, atdıqları addımlara cavabdehdirlər. Üzvlər sosial problemlərin həlli üçün heç vaxt kilsənin və Opus Deinin adından istifadə etmirlər.
Opus Dei gənclərlə təbliğat işi aparmağa xüsusi diqqət yetirir. Təşkilatın üzvləri gənclərin dini və dünyəvi cəhətdən püxtələşməsinə, onların cəmiyyətə xeyirli insan kimi formalaşmasına çoxlu vaxt və əmək sərf edirlər. Əsas məqsəd gəncin şəxsi potensialını üzə çıxarmağa yönəldiyindən, tədris qapalı qruplarda aparılmır. Dünyanın müxtəlif bölgələrində sadiq prelatlar (Katolik kilsəsində yüksək ruhani vəzifə) və onların köməkçiləri kommersiya, siyasi layihələrin deyil, ümumi rifah naminə nəzərdə tutulan məktəb, xəstəxana, universitet, tələbə yataqxanaları və peşəkar hazırlıq mərkəzlərinin inşasında özünəməxsus şəkildə iştirak edirlər. Çünki onlar təşəbbüskarlarla razılığa gələrək, layihələrin xristian yönümlüyünü təmin edirlər. Bu yolla müəssisəyə mütəmadi dini-mənəvi dəstək göstərirlər. Həmin dəstək müxtəlif formada ola bilər: pastor (keşiş) köməyi, Tanrı qanunlarını tədris edən kursların təşkili və s. Belə müəssisələrdən aşağıdakıları qeyd etmək olar:
- Navarra Universiteti. Universitet 1952-ci ildə İspaniyanın Pamplon şəhərində inşa edilib. Hazırda orada 20 fakültə fəaliyyət göstərir. Pamplondakı tələbə şəhərciyində Universitetin klinikası var. Barselonada isə universitetə məxsus biznes məktəbi yerləşir. Opus Deinin digər insanlarla müştərək yaratdığı ali təhsil ocaqları – Pyur (Peru), Saban (Kolumbiya), Asiya və Sakit Okean (Filippin) universitetləridir.
- Nayrobidəki (Keniya) Kiyanda kolleci. 1961-ci ildə fəaliyyətə başlayanda, kollec, ümumiyyətlə, bölgədə müxtəlif irqdən olan qadınların birgə təhsil aldığı yeganə mərkəz idi. Kollecin kənd təsərrüfatı ixtisası üzrə verdiyi təhsil qadınlar üçün çox əhəmiyyətlidir. Burada təhsil alanların əksəriyyəti kəndli təbəqəsinə mənsubdur.
- “ELİS” mərkəzi. Peşəkar hazırlıq mərkəzidir. Mərkəzin fəaliyyəti Romada sənayenin bir çox sahələri üzrə mütəxəssis yetişdirməyə istiqamətlənmişdir. Pulsuz təhsili İtalyanın Xarici İşlər Nazirliyi maliyyələşdirir. Albaniya, Somali və digər zəif inkişaf etmiş ölkələr də mərkəzin fəaliyyət dairəsinə daxildir.
- Çikaqodakı Midtaun mədəniyyət və idman mərkəzi. Mərkəzin fəaliyyəti gənclərin sosial inkişafındakı çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün elm, din və idman sahələrinə aid müxtəlif proqram və layihələr hazırlamaq, onları həyata keçirməyə istiqamətlənmişdir.
- “Toşi” mərkəzi. Mexikonun qərbində yerləşir. Burada hindu əsilli qadınlar təhsil alır. Mərkəzi bitirənlərə dövlət müəssisələrində işləmək hüququ verən orta təhsil haqqında şəhadətnamələr təqdim edilir, lakin onun fəaliyyəti bəzi dairələr tərəfindən “məxfi”likdə təqsirləndirilir.
Hazırda Opus Deinin dünyanın 80-dən çox ölkəsində mərkəzləri mövcuddur və dünya üzərində 85 mindən çox üzvünün olduğu deyilir. Təşkilat ətrafında bəzi söz-söhbətlər də dolaşır. Belə ki, bir çoxları Opus Deini gizli cəmiyyət hesab edir və bunu üzvlərinin kimliyinin gizli saxlanılması ilə əlaqələndirir. Lakin bəzi siyasətçilər və ictimai xadimlər, məsələn, İngiltərənin milli təhsil naziri, Polşa hökumətində 3 nazir, 2 perulu nazir, ABŞ Konstitusiya Məhkəməsinin 2 hakimi, konqresin onlarla üzvü, keçmiş FTB rəhbəri Luis Fri (Louis Freeh) və “Fox” TV-nin aparıcısı Robert Novak Opus Dei müridi olduqlarını gizlətmirlər. Bunlarla yanaşı, isveçrəli parlamentari Jan Ziqler (Jean Ziegler) Opus Deini terrorizm qədər təhlükəli, ifrat sağçı hərəkat, ingilis aşadırmaçı Maykl Volş (Michael Walsh) isə “Actopus Dei”, yəni “Tanrının osminoqu” adlandırıb. Bundan başqa, zaman-zaman Türkiyə mətbuatında bu təriqətlə Fətullah Gülən camaatının oxşarlığı və işbirliyi məsələlərinə də toxunulub.
Opus Deinin hazırki lideri yepiskop Fernando Okarizdir. Təşkilatın 2,8 milyard dollar sərvəti, 600 mediya vasitəsi, 15 universiteti, 97 texniki məktəbi, 36 məktəbəqədər təhsil müəssisəsi var. Bu təriqət son olaraq karikatura skandalı ilə gündəmə gəlmişdi. Təriqətə bağlı “Studi cattolici” dərgisi Məhəmməd peyğəmbəri cəhənnəmdə təsvir edən bir karikatura yayımlayaraq dinlərarası dialoqa ağır bir zərbə vurmuşdu.
******************************************************
