Yəqin ki, çoxumuz Tamplier ordeni haqqında az-çox eşitmişik. Tamplierlər və ya tam adı ilə desək, “İsa və Süleyman məbədinin yoxsul cəngavərləri” ordeni ( Pauperes commilitones Christi Templique Salomonici ) 1118-ci ildə (bəzi məlumatlara görə isə 1119-cu ildə), Birinci səlib yürüşündən sonra Hüqo de Peyn və səkkiz cəngavər tərəfindən müqəddəs torpaqlarda guya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə yaradılmışdır. Lakin yaradılması ətrafında bir çox versiyalar mövcuddur.
Orden yaradıldıqdan qısa müddət sonra böyük güc, var-dövlət qazanır. İş o yerə gəlib çatır ki, Avropada krallara borc pul verir, geniş ərazilərə malik olur. 1314-cü ildə isə Fransada kral tərəfindən bütün orden üzvləri həbs edilərək mühakimə olunurlar.
Qısaca bu qədər…Bu gün biz Sovet Rusiyasında olan tamplierlər haqda söz açacağıq.
1919-cu ildə məşhur rəssam Apollon Andreyeviç Karelin tərəfindən Rus Tamplier Ordeni Prioratlığının əsası qoyuldu. O, 1905-ci il inqilabından sonra təqibdən yaxa qurtarmaq üçün Fransaya qaçmışdı.
Karelin Parisdə Sosial Elmlər Ali Məktəbində mühazirələr deyən zamanlarda tamplierlərlə tanış olur. Tamplier ideyaları onu özünə cəlb edir və beləliklə, Karelin təriqətə qoşulur.
1917-ci ildə Rusiyaya geri dönərkən özüylə birlikdə ordenə qəbul olunma rituallarını əks etdirən kitablar da götürür. Rusiyada Tamplierlərin Şərq Komandorluğunun əsasını qoyur. 1920-ci ildə Karelin yazıçı Andrey Belıy (əsl adı Борис Николаевич Бугаев) ilə Prioratlığı yaradır. Prioratlığın rəhbəri iqtisad institutunun professoru Aleksandr Sergeyeviç Pol seçilir. Təriqət sürətlə böyüəməyə başlayır. Təriqətin ən əsas məqsədi – insanlığı mənəvi cəhətdən yüksək səviyyəyə çatdırmaq, ona xidmət etmək idi.
Təriqətin üzvləri, topluma xidmət edən, hər zaman mənəviyyatı qoruyan cəngavərlər idi. Sovet tamplierlərinin əsas amalı toplumun mənəvi cəhətdən yenidən canlanmasına, ana dini və mənəvi prinsiplərə daxil olma və bu ideyalara ulaşa bilməyənləri xilas etməkdən ibarət idi.
“İnsan “Rəbbin məzarıdır” və o, yeni səlib yürüşləri ilə azad olunmalıdır. Bunun üçün isə yeni ordenə, yeni ziyalılara ehtiyac var, hansı ki, azadlıq, bərabərlik və qardaşlıq ideyalarına söykənirlər…”
Ordenin komandorluqları Moskvadan başqa Nijni-Novqorodda, Peterburqda və Soçidə də yaradılmışdı. Təriqətə bir sıra professorlar qəbul edildi. Moskvadakı toplantılar, əsasən “Nasional” otelində və ya Karelinin evində keçirilirdi.
Ordenə qəbul olunmaq elə də asan deyildi. İlk əvvəl tarix, fəlsəfə, din, ədəbiyyat və mədəniyyətə dair mühazirələrə qatılmaq gərəkli idi. Daha sonra dünyanın yaradılışı barədə dini əfsanələrə, Atlantida və qədim Misirə, daha sonra isə tamplierlərə həsr olunmuş mühazirələrə qatılmaq şərt idi. Əgər kimsə bu kursların hamısına qatılıb, mövzulardan tam agah olurdularsa, onun ordenə qəbul olunması üçün bir gün təyin edilirdi. Namizəd ordenə və qardaşlara sədaqət andı içməli idi. Avropdan fərqli olaraq, Rusiyada ordenə qadınlar da qəbul oluna bilirdi. Qəbul olunan namizədlərə düşüncələrinin saflığını və sonsuzluğa can atmanın əlamətini simvolizə edən ağ qızılgül və tanrını bildirən səkkizgüşəli ulduz verilirdi. Beləliklə, qəbul olunmuş namizəd toplantılara qatıla bilərdi.
Növbəti dərəcələrdən başlayaraq ritualların ağırlığı nəzərə çarpırdı. Üçüncü dərəcədən sonra tamplier insanlıq naminə qurban verməyə hazır olmalı idi. Birinci dərəcədən etibarən hər kəsə səviyyəyə uyğun olaraq ədəbiyyatlar paylanırdı. Bundan başqa, tamplierlərin məcburi tətilləri (neofitlərin qəbulu, Milad, Pasxa, İohann günü, baş mələk Mikayıl günü və s.) də mövcud idi.
Tamplierlər təlimlə yanaşı, xeyriyyəçiliklə də məşğul olurdular. Onlar öz aralarında “mərhəmət qardaşlığı” aksiyası təşkil edir, ehtiyacı olanlara pul, geyim, qida paylayırdılar. Xüsusilə, 20-ci illər Rusiyada aclıq, səfalət tüğyan edirdi. Və onlar ehtiyacı olanlar üçün son çəkmələrini belə çıxarıb verməyə hazır idilər.
Ordenin ən güclü və məşhur olduğu vaxt 1924-cü il oldu. Bu dövrdə Moskva Dövlət Universitetinin, N.E.Bauman adına Moskva Dövlət Texniki Universitetinin (A.A. Solonoviç, D.A.Bem, Y.K. Brenev, S.R.Lyaşuk, A.S.Pastuxov), Dövlət Söz İnstitutunun, Bədii Elmlər Akademiyasının, konservatoriyanın, Şərq dilləri universitetinin (sonradan Şərqşünaslıq İnstitutu) müəllim və professor heyəti içərisində xeyli sayda tamplierlər vardı.
Tamplierlər arasında bir çox məşhur adları görmək olardı. Məsələn, Rus pravoslav kilsəsinin keşişi, filosof, şair Pavel Florenskiy, tanınmış kino və teatr rejissoru, rəssam və ssenarist Sergey Eyzenşteyn, kinorejissor, yazıçı, dramaturq Aleksandr Dovjenko, tanınmış aktyor Mixail Çexov (və A.P.Çexov adına Moskva bədii teatrının bütün artistləri), səhnə xadimi Yuri Zavadski, aktyor Valentin Smuşlyayev, yazıçılar Georgi Ştorm, Novikov, Anton Arenski, ədəbiyyatşünas Vladimir Nilender, incəsənət xadimi Aleksey Sidorov, meteoroloqlar Mixail Loris-Melikov, Aleksey Senyagin, filosof Nikolay Debolski, şərqşünaslar Şumski, Rostopçin və bir çox memar, hüquqşünas, müəllim, mühəndis və s. tamplierlər ordeninin üzvləri idi.
Tamplier mistiklər yazıçı Mixail Bulqakovun yaradıcılığına da böyük təsir göstərib. Özü ordenin üzvü olmasa da, müəllifi olduğu “Master və Marqarita” əsəri ilə şair-tamplier Aleksandr Uytenhovenin “Sehirli roman” əsəri arasında çoxlu paralellər görmək mümkündür.
1926-cı ildə Karelinin vəfatından sonra ordenin başına N.E.Bauman adına Moskva Dövlət Texniki Universitetinin professoru Aleksey Aleksandroviç Solonoviç gəldi. Tezliklə sovet ateizmi ilə xristian tamplierləri arasında ciddi fikir ayrılıqları yaranır. Ordenin başının üstünü qara buludlar almağa başlayır.
Solonoviçin yazdığı “İaldobaof kultu” kitabı (İaldobaof – şeytanın təcəssümlərindən biridir) tamplierlərin təqibinin başlanğıcı olur. Onlar “əskinqilabçı” adı ilə təqib olunurlar və 1940-cı ildə tamplierlərin kütləvi həbsləri başlayır. Moskvada, Peterburqda, Nijni-Novqorodda və Soçidə bütün tamplierlər həbs olunur, onların bir çoxu istintaq gedişində öldürülür, çox hissəsi həbs düşərgələrinə göndərilir.Müstəntiqlər tamplierlərə aid bütün yazıları – istər, əlyazma olsun, istərsə də, kitablar – müsadirə edirlər və bu materiallar indiyədək açılmamış olsa da, FSB-nin arxivlərində “yatır”…
Sovet Rusiyasında tamplierlərin məhv edilməsi, bir növ 1314-cü ildə Fransadakı olayların təkrarı idi. Aqibət eyni oldu hər ikisində də…
Məqalədə http://www.osmthrussia.ru/ saytında olan məlumatlardan istifadə olunub.
