Son dövrlər gündəmdə “kriptovalyutalar” geniş meydan tutmaqdadır. Kriptovalyuta – virtual (rəqəmsal) valyutanın bir növü olmaqla bərarbər elektron ödəniş şəbəkəsidir. İnternet şəbəkəsinin qlobal xarater daşıdığı bir dövrdə kriptovalyuta maliyyə sistemində innovativ bir yenilikdir və ödəniş vasitəsi kimi yaxın gələcəkdə ən ideal valyuta olacağı qaçılmazdır. Hətta kriptovalyutaya internetin qızılı da demək mümkündür.
Kriptovalyutanın əldə edilməsi prosesi – mayninq adlanır və bu zaman kriptoqrafiyadan istifadə olunduğundan valyuta sözünün əvvəlində “kripto” prefiksindən istifadə olunur. Hər bir kriptovalyuta vahidi ingilis dilində – “Coin” adlanır və coinlərin emissiyası yalnız qabaqcadan müəyyən olunmuş alqoritm əasasında məhdud sayda ola bilər. “Coin”lərin hər birində şifrələnmiş informasiya mövcuddur və istənilən növ saxtakarlıqdan mühafizə olunur. “Coin”lərin şəbəkədə olmasını, onların uçotunu və hesabatlığının aparılmasını Blokçeyin sistemi təmin edir.
Kriptovalyuta hər hansı dövlətin siyasətindən, qanunlarından, pul vahidindən aslı deyil və heç bir dövlət tərfindən tənzimlənmir. Onun qiyməti bazarda tələb-təklif əsasında müəyyən olunur və digər ölkələrin valyutası ilə mövcud bazar məzzənəsi ilə mübadilə edilə bilir. Bu valyutanı istifadə etməyi heç kim məcbur və ya qadağa edə bilməz çünki rəqəmsal valyutanını dövriyyəsini və onu istifadə edənləri heç kim nəzarət etmir.
Kriptovalyuta isə birbaşa internet şəbəkəsində yaradılır və heç bir ölkənin maliyyə-valyuta sistemi ilə əlaqəli deyil. Əsas xarakteristikası: mərkəzləşdirilmiş nəzarət mexanizminin olmaması, inflasiyaya məruz qalmır, saxta emissiya xüsusiyyətinin qeyri-mümkün olması. Təsəvvür edin, fiziki və hüquqi şəxslər bir-biri ilə bank və ya hər hansı vasitəçi olmadan, həmçinin heç bir komissiya xərci ödəmədən valyuta mübadiləsi edir. Kriptovalyutalara misal olaraq, “Bitcoin”, “Litecoin”, “Etherum”, “İOTA”, “Cordano”, “Monero”, “Stellar” və s. adlarını qeyd etmək olar.
Qısaca olaraq, kriptovalyutalar barədə bu qədər. İndi isə biz yeni “tədavül”ə çıxmış bir rəqəmsal valyuta haqda danışacağıq. Daha doğrusu, onun maliyyə tərəfi haqda yox, adı və mənşəyi barədə… Bu, “Libra”dır.
“Facebook” tərəfindən yaradılmış “Libra”ya “Visa”, “PayPal”, “Uber”, “Booking.com” və Fransanın “İliad” sistemləri də qoşulub. Yeni rəqəmsal valyutanın ilk təqdimatı 18 iyun 2019-cu il tarixdə baş tutub.
Bəs nədir bu adın mənası? Niyə “Libra”? Valyutanın loqosu bizlərə nəyi deyir? Bu, bir sıra konspiroloqların sevə-sevə müzakirə etdiyi mövzuya çevrilməkdədir.
Kriptovalyutanın loqosunda bəzi subliminal elementlərin gizlədildiyi iddia edilir. Belə ki, “Libra”nın hərfi mənası əslində, “tərəzi” olsa da, onun müqəddəs kitablarda rast gəldiyimiz, Adəm və Həvvaya qadağan edilmiş almanı yeməyi təklif edən ilanın adı (serpent) olduğu deyilir. Loqonu tamamlayan konspirasiya nəzəriyyəçiləri ortaya belə bir görüntü çıxarırlar.
Əlbəttə, bunların hamısı fərziyyədir. Ola da bilsin ki, burada hansısa həqiqət payı vardır. Çünki belə bir konspiroloji söz-söhbət, eynilə “Facebook”un öz loqosu haqqında da yayılmışdı. Belə bir iddia vardı ki, guya “Facebook”un loqosu sıradan “F” hərfi deyil, Nuh peyğəmbərin nəvələrindən (Lamex və Sillanın oğlu) biri olan, dünya daşqını zamanı insanları və heyvanları gəmiyə daşıyan şəxs – Tubal Kainin (Tubal Cain, digər adı Septuaqinte) əsasıdır.
Tubal Kain, masonluqda da adı xüsusi qeyd olunan personajlardan biridir. Hətta bəzən onu tarixdə ilk mason kimi də qələmə verirlər. Fərz edilir ki, o, masonların atası sayılan Hiram Abiffi “tekris” etmiş şəxs olub. Tubal Kain, həmçinin tarixdə ilk dəmirçi kimi də bilinir.
Sonda onu deyə bilərik ki, bütün bunların hamısı bir fərziyyədir və heç də həmişə konspirasiya nəzəriyyələri həqiqəti əks etdirmir.
İsmayıl Süleymanov
