Dünyanın dondurulmuş ilk insanı Ceyms Bedford (James Bedford), “cryo” balonu içərisində əllinci ilini tamamladı. Dondurulan insanların həyata qaytarılması hələ imkansız görünsə də, gələcəkdə bu yöndə addımların atılacağı şübhəsizdir. Hazırda belə insanların sayı ABŞ-da 300-dən, Rusiyada isə 50-dən çoxdur və dünyanın yalnız bu iki böyük dövlətində edilir hələ ki.
1960-cı illərdə bir qrup elm adamı insanları dondurma layihəsi üzərində işləməyə başladı. Onların planlarına görə, gələcəkdə texnologiyanın inkişafı sayəsində dondurulan insanları həyata qaytarmaq, eləcə də, onların xəstəliklərinin müalicə olunması nəzərdə tutulurdu.
İnsanların dondurulması ideyası ilk olaraq 12 yanvar 1967-ci ildə həyata keçirildi. Kaliforniya Universitetinin psixologiya professoru, 73 yaşlı Ceyms Bedford, müalicəsi mümkün olmayan böyrək xərçənginə düçar olduqdan sonra bu işə könüllü olaraq imza atdı. Xəstəlikdən vəfat etdikdən bir neçə saat sonra o, crio-bioloq Robert Prehoda, biofizik Dante Brunoi və Kaliforniya Canlı Dondurma Cəmiyyətinin rəhbəri Robert Nelsonun nəzarəti altında donduruldu və bir neçə gün sonra bədəni buz ilə paketlənmiş qutuya yerləşdirildi. Daha sonra isə onun bədəni maye nitrogenlə dolu -196° temperaturlu konteynerə qoyuldu. Hazırda onun bədəni Arizonadakı “Alcor Life Extension Foundation” adlı yerdə saxlanılır.
Bəzən də elə olur ki, dondurulma məsələləri bəzi hüquqi çətinliklər yaradır. Xüsusilə də, ailə üzvləri arasındakı fikir ayrılıqları bu işlərin məhkəmələrə daşınmasına səbəb olur. Məsələn, 2016-cı ildə İngiltərədə ana vəfat etmiş 14 yaşlı qızının bədənini dondurmaq üçün müraciət etmiş, ailə üzvlərinin narazılıqlarına baxmayaraq, məhkəmə müsbət qərar çıxarmışdı. Bir digər nümunəyə ABŞ-da, Koloradoda rast gəlinir. Meri Robbins adlı qadının bədəninin dondurulması fikrinə uşaqları qarşı çıxsa da, məhkəmə yenə də qadının lehinə qərar çıxarmışdı. Səbəb də o idi ki, bədəni dondurulan ananın pulu digər ailə üzvləri arasında bölünməyəcəkdi. Çünki dondurulma prosesinin müəyyən xərcləri olur. Digər hissə isə qadının adına bankdakı hesabına köçürülür ki, nə vaxtsa, qadın həyata qayıtsa, puldan istifadə edə bilsin.
Bəs bu prosesin maliyyəti nə qədərdir? “The Guardian”ın xəbərinə görə, ABŞ-da bütün bədən 200 min dollara, təkcə baş isə 80 min dollara dondurulur. Rusiyada isə bu rəqəm tam bədən üçün 36 min dollar, baş üçün isə 18 min dollardır.
2015-ci ildə Rober Makintayr adlı bir alim bir dovşanın beynini dondurduqdan sonra təkrar canlandırmağı bacarıb. Ola bilsin ki, elə bir dövr gələcək, dondurulmuş insanları da həyata yenidən qaytarmaq mümkün olacaq.
