Qədim Yunanıstanda belə bir adət var idi: gil amforaları əsas meydanda açıq şəkildə sındırırdılar. Yetər ki, hər kəs üçün kifayət qədər qırıqlar olsun. Və sonra vətəndaşlar Afinadan qovmaq istədikləri şəxsin adını iynələrlə qırıntıların üstünə cızırdılar. Bir şəxsin adı olan 6 min qəlpə yığılardısa, həmin şəxsi sürgünə göndərirdilər. Parçalara “ostrakonlar” deyilirdi. “Ostrakizmə məruz qoymaq” ifadəsi buradan gəlir.
Müxtəlif tiranları, oğru məclis üzvlərini belə qovurdular. Lakin bu, o demək deyildi ki, ostrakonlarda yalnız pis insanların adları olurdu, bəzən günahsız insanlar da beləcə güdaza gedirdi.
Afinada o dövrdə görkəmli hərbi və siyasi xadim Aristid yaşayırdı. Onun haqqında əfsanələr yaranmışdı, o, çox ədalətli və cəsur insan idi. Ona görə də onu Ədalətli Aristid adlandırdılar. O, yunan-İran müharibəsində iştirak etmişdi.
Bir gün Aristid aqora ilə gedirdi və ona tərəf əlində “səsvermə qırığı” olan bir savadsız adam yaxınlaşdı. Və bu savadsız adam Aristiddən xahiş etdi ki, ostrakonun üzərinə Afinadan qovulmalı olan birinin adını cızsın. Sizcə, o, kimin adını nəzərdə tuturdu? Əlbəttə ki, Aristidin…
Aristid təəccüblü şəkildə adamdan soruşur ki, Aristid sizə nə edib? Bəlkə biriləri sizi bunu etməyə vadar edir? Adam isə Aristidi heç tanımadığını, onunla heç bir məsələsinin olmadığını deyərək əlavə etdi ki, sadəcə, hər dəfə Aristidin adını, şanını, şöhrətini eşitməkdən bezib və o, Afinadan qovulmalıdır. Aristid də bu adamın istəyini yerinə yetirir və ostrakonun üzərinə öz adını cızır.
Bu hekayədən belə bir nəticə çıxır: xeyirxah, dürüst və ədalətli insanlar bəzən layiqincə qiymətləndirilmirlər. Niyə? Bəlkə də ona görə ki, onların fonunda başqaları özlərinin adiliyini hiss edirlər. Çox az insan başqaları ilə müqayisə olunmaq istəyir. Əgər komandada ən güclü işçi və ya ədalətli lider “sağ qalırsa”, bu Aristid prinsipidir. Təcrübəli və istedadlı işçi bilik və təcrübə daşıyıcısıdır, lakin kənardakılar ona xüsusilə minnətdar deyillər və tez-tez ondan xilas olmağa çalışırlar.
