Aa
Libre.az
  • Ana səhifə
  • Tədqiq və Tətöbbə
  • Ordan-burdan
  • ART
  • SportİSM
  • Yaşam
  • Bizə yazın
Reading: Bu dünyadakı cəhənnəm, tarix boyu dünyanın ən qorxulu yeri – Ge Hinnom vadisi
Paylaş
Libre.azLibre.az
Aa
Search
  • Ana səhifə
  • Tədqiq və Tətöbbə
  • Ordan-burdan
  • ART
  • SportİSM
  • Yaşam
  • Bizə yazın
Have an existing account? Sign In
Follow US
© Libre.az 2023. Bütün hüquqlar qorunur.
Libre.az > Ordan-burdan > Bu dünyadakı cəhənnəm, tarix boyu dünyanın ən qorxulu yeri – Ge Hinnom vadisi
Ordan-burdan

Bu dünyadakı cəhənnəm, tarix boyu dünyanın ən qorxulu yeri – Ge Hinnom vadisi

Libre
Libre 81 dəfə oxundu
Paylaş
Paylaş

Dini təlimlərin əksəriyyəti günahkarlara ölümdən sonra göndəriləcəkləri əzablarla dolu, qaranlıq bir dünya vəd edir. Bu anlayış qədim mifologiyaların əksəriyyətində də bu və ya başqa formalarda mövcuddur. Tenqriçilərin “Tamaq” dediyi bu dəhşətli aləmi dünyanın ən qədim dini məxəzlərindən olan Vedalar “Naraka”, “Patala-loka”, “Yama-loka” və ya “Tamasa-loka”, yəhudilər “Şeol” və ya “Ge Hinnom”, xristianlar “Aid” (Ad, Hell), müsəlmanlar isə “Cəhənnəm” adlandırır. Bəs bu dünyada tarix boyu ən qorxulu yer hansı olub?

Cavab: Ge Hinnom vadisidir.

Ge Hinnom vadisi

Hazırda bu yerlərə baxanda gözəl görünsə də, əslində bura heç kimin getmək istəmədiyi bir yerdir. Çünki bu yer bütün tarix boyu dünyanın ən qorxulu yeri hesab olunub.

Bu qorxulu yerin adı Ge Hinnomdur. Tarixi mənbələrə nəzər saldıqda bu real coğrafi məkanın daha qədim adının “Tofet” olduğunu görmək olar. “Əhdi-Cədid”də aramey dilində bu ad “Gehenna” kimi göstərilib. “Əhdi-Ətiq”də “Ge Ben Hinnom” kimi gedən bu söz “Hinnom oğullarının vadisi” kimi tərcümə olunur. Göründüyü kimi Hinnom şəxs adıdır. Vadi bir zamanlar Hinnom oğullarına məxsus olub ki, buna görə də “Hinnom oğullarının vadisi”, yəni qədim ivrit dilində “Ge Ben Hinnom” adlandırılıb. Bu ad “Tövrat”dakı “Şeol” sözünün sinonimi olaraq “Ge Ben Hinnom” kimi işlədilir. Bu addakı “Ge” – “vadi”, “Ben” isə “oğlu” deməkdir. İndiki deyilişdə isə “Ben” sözü artıq işlədilmir.

Həmçinin Talmud”da “Gehinnam”, “Gehinnom” kimi qeyd edilib. Bibliyanin bir versiyasında dəfələrlə “Hinnom vadisi”, “Hinnom oğullarının vadisi” ifadələri işlədilib. Yəhudilərin Bibliyasında “uşaqlarınızın oddan keçdiyi yer” kimi də qeyd olunur. Markın Bibliyasında Gehenna “meyitləri qurd basan” yer kimi qələmə verilir. Qədim yəhudi yazılarına görə vaxtilə həmin ərazi romalılara tabe olmayanlara, məhkumlara, günahkarlara işkəncə verilən, onların diri-diri yandırıldığı yer kimi tanınıb. Bir sıra tədqiqatçılara görə “Quran”da “cəhənnəm” adlandırılan yer də məhz bu yerdir.

Belə ki, yəhudi ənənəsinə görə, Allahı inkar edənlərin cəsədlərinin basdırılmadan atıldığı bu ərazi coğrafi baxımdan yəhudilərin Yerusəlim, müsəlmanların isə Qüds adlandırdıqları şəhərin cənub və cənub qərb hissəsində yerləşir.

İvrit dilində “Ge Hinnom” adlanan bu dəhşətli vadinin adı sonralar ərəblər tərəfindən məcaziləşdirilərək, “Quran”da ərəb dilinin təsiri ilə “cəhənnəm” sözünə çevrilmişdir. Qədim yəhudi dilindən tərcümədə bu yerin digər bir mənası isə “alov gölü”dür. Tədqiqatçıların fikrincə, cəhənnəmdə alovun olması və insanların yanacağı fikri də məhz buradan yaranıb.

Tarixə nəzər saldıqda “Ge Hinnom” vadisinin bir sıra ayinlər üçün istifadə olunduğunu görmək olar:

  1. Qədim büdpərəst israillilər oğullarını və qızlarını Molek üçün bu ərazidə diri-diri yandırırdılar.
  2. Qədim büdpərəst israillilərin dininə görə, günah işləyən günahkarlar da burada diri-diri yandırılırdılar.
  3. İlahi Molek üçün insanlara müxtəlif işkəncələr də bu ərazidə verilirdi.

1900-cü illərin əvvəllərinə qədər bu vadi valideynlərin öz doğma övladlarını semit məbudu olan Molekə qurban etdikləri yer kimi tanınırdı. Bir büt olan Molek başqa adlarla da mənbələrdə xatırlanır. Onun digər adları bunlardır: Melex, Malik, Moloş, Moloz və s.

İsrail Krallığı zamanında bəzi insanlar öz övladlarını, qurban etdikləri insanları və cəzalandırmaq istədikləri şəxsləri bu ərazinin ortasında atəşə verirdilər. Buna görə də vadidə günlərlə yanan və yanında dayanılması çox çətin olan bir alov mövcud idi.

Lakin İsrail krallarından olan Yoşiya özündən əvvəlki sələflərinin əksinə olaraq, bu dini ayini qadağan edir. O, bunu etməklə valideynlərin vəhşiliyinin qarşısını alır. Bundan sonra isə onun göstərişi ilə bu vadi şəhərin zibilxanası kimi istifadə edilməyə başlanılır və şəhərin bütün tullantıları bura tökülür.

Zaman keçdikcə bura edam edilmiş cinayətkarların meyitlərinin, heyvan cəsədlərinin və hər növ tullantıların atıldığı bir yerə çevrilir. Daha sonra isə insanlar tullantıların yığılıb qalmaması üçün buranı yandırırlar və alovun sönməməsi üçün vadiyə böyük miqdarda kükürd tökürlər.

İsa peyğəmbərin təbliğatı dövründə də bu vadi zibillik idi. İsa məhz, buna görə günahkarların digər aləmlərdən təcrid edilərək “naraka”ya atılmasını lazımsız zir-zibilin Hinnom vadisində yandırılması ilə müqayisə edərək təbliğatında bir epitet kimi istifadə edib. O, bununla insanlara demək istəyirdi ki, həyatını təyinatı üzrə yaşamayanlar sonda Tanrının əbədi padşahlığına layiq görülməyəcək, əksinə Hinnom dərəsində yandırılan zir-zibil kimi lazımsız sayılacaqlar. Bu epitetdən onun şagirdlərinin də geniş istifadə etməsi, sonralar Ge-Hinnomu yaddaşlara günahkar ruhların əbədi məskəni kimi bir yanlış təsəvvürlə köçürür.

Ge Hinnom vadisi artıq insanların və ya onların cəsədlərinin yandırıldığı yer deyil. Hazırda Hinnom vadisi yaşıl ağaclarla zəngin, səfalı bir yer kimi tanınır. Bu vadinin yaxınlığında gözəl və müasir yaşayış binalarının ucaldığını görmək olar.

Etiketlər: Cəhənnəm, Ge Hinnom, İsrail, Qüds, Yerusəlim
Libre 11 Avqust 2018

Son yazılar

Kral Süleyman əslində Misir fironu idimi?

Kral Süleymanın həyat hekayəsi Bibliya katibləri tərəfindən təhrif olunub və yenidən yazılıb? Bəzi tarixçilər iddia edir ki, onun qızıllarından İsraildə…

Tarix boyunca “tualet” anlayışı və mədəniyyəti

Bəlkə də başlığı oxuyan andan etibarən çoxunuzun dodağı qaçacaq, bəlkə də çoxunuz təəccüblənəcəksiz və ya aranızda məni qınayan, hətta söyən…

“Polşa parlamenti” ifadəsinin anlamı nədir?

"Polşa parlamenti" ("Sejm walny", "Polsk riksdag" və ya "Polnischer reichstag") ifadəsi, əsasən, xaosu, qarışıqlığı, müzakirələr zamanı qərarların qəbulunun mümkün olmadığını təsvir…

OpenAI şirkəti GPT-4 adlı növbəti böyük süni zəka əsaslı dil modelini təqdim edib

OpenAI şirkəti süni zəka əsaslı GPT dil modelinin yeni versiyası olan GPT-4-ü təqdim edib. Təqdim edilmiş GPT-4 faktiki olaraq süni zəka əsaslı multimodal dil modeli hesab edilir…

Mistika ilə dolu ada – lənətlənmiş Qayola

Qayola adası İtaliyanın cənub - qərbində, Kampaniya regionunda olan Neapol şəhərinə aid ərazidə - Tirren dənizinin bir hissəsi olan Neapol…

Önə çıxan yazılar

“Polşa parlamenti” ifadəsinin anlamı nədir?

"Polşa parlamenti" ("Sejm walny", "Polsk riksdag" və ya "Polnischer reichstag") ifadəsi, əsasən, xaosu, qarışıqlığı, müzakirələr zamanı qərarların qəbulunun mümkün olmadığını təsvir…

17 Mart 2023

Məzəli adlarla tarixə düşən beş hərbi münaqişə

Çörək və pendir müharibəsi Bu ad altında 1491-1492-ci illərdə Şimali Hollandiyada balıqçılar və kəndlilərin çıxışları tarixə düşüb. Yerli sakinlər yüksək…

25 Fevral 2023

XX əsrin ən dağıdıcı zəlzələləri

Dünya tarixində elə zəlzələlər var ki, onların böyüklüyü və törətdiyi dağıntılar yaddaşlarda iz qoyub. Statistikaya görə, dünyada hər il təxminən…

09 Fevral 2023

Dünyanın ən bahalı avtomobilləri

Dünyanın ən bahalı avtomobili ünvanı dayanmadan dəyişməkdədir. 2021-ci ilin əvvəllərində 0 km olaraq satışa çıxarılan avtomobillər barədə tərtib edilmiş siyahının…

07 Fevral 2023
  • AZ 3500, Qazax, Azərbaycan Osman Sarıvəlli küçəsi 27
  • (+99450) 366-61-86
  • info@libre.az
© Libre.az 2023. Bütün hüquqlar qorunur.
 
Welcome Back!

Sign in to your account

Lost your password?